Het NICC, of voluit het Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie, krijgt een gloednieuw gebouw dat eindelijk voldoet aan de hedendaagse internationale standaarden. De ministerraad keurde vrijdag het plan goed van staatssecretaris voor de Regie der Gebouwen Mathieu Michel en minister van Justitie Vincent Van Quickenborne. De staat van de huidige gebouwen op de site in Neder-over-Heembeek laat immers te wensen over en staat een verdere groei van het NICC in de weg. De mensen van het NICC vragen terecht al lang om betere werkomstandigheden. De realisatie moet tegen midden 2027 een feit zijn.
Het Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie (NICC) is dankzij een breed spectrum aan forensische expertise een van de belangrijkste partners van Justitie. Op vraag van de gerechtelijke overheden verricht het onafhankelijke onderzoeken in diverse strafzaken. Het analyseert en interpreteert sporen, beheert de nationale forensische databanken zoals voor DNA of ballistiek en fungeert als nationaal laboratorium voor de Technische en Wetenschappelijke Politie. De mensen van het NICC geven ook opleidingen en advies aan politiemensen en magistraten en produceren sets voor spoor- en staalafname bij seksuele misdrijven, branden, schietincidenten en meer.
Het NICC is met andere woorden onontbeerlijk voor Justitie als het aankomt op het opsporen van daders en het opbouwen van bewijslast. Het was bijvoorbeeld ook nauw betrokken bij de uitwerking van het project Code 37 van het parket van Antwerpen, inzake seksuele misdrijven. Dit project resulteerde in een daling van het aantal seponeringen en een verdubbeling van de veroordelingen in zedendossiers. Dankzij het succes werd de nieuwe aanpak nationaal doorgevoerd.
Daarnaast heeft het NICC een adviesfunctie en een beleidsondersteunende rol doordat het wetenschappelijk onderzoek naar crimineel gedrag en het functioneren van het strafrechtelijke systeem voert. Het NICC is momenteel bijvoorbeeld belast met het ontwikkelen van een recidivemonitor.
Verouderde infrastructuur en ondermaatse werkomgeving
Het NICC werd begin jaren ‘90 opgericht om een antwoord te bieden op het gebrek aan ballistische expertise bij schietincidenten in ons land. Het instituut bestond toen uit een handvol experten, die in 1993 hun intrek namen in de gebouwen van de voormalige Belgische oliemaatschappij Petrofina in Neder-over-Heembeek. In de volgende jaren werd het takenpakket verruimd, ook in het vakgebied van de Criminologie. De onderafdeling Criminologie nam in 2010 haar intrek in de Financietoren in Brussel omdat de site in Neder-over-Heembeek te klein werd. Ook de DNA-databanken werden naar de Financietoren overgeplaatst. Het NICC groeide gestaag in aantal medewerkers, onder invloed van breder wordende takenpakket en steeds toenemende onderzoeksactiviteiten.
De werkomgeving evolueerden echter minder mee. De gebouwen van Petrofina waren vanaf het begin al verouderd en takelden doorheen de jaren steeds verder af. Delen van de site werden in de loop der jaren gerenoveerd. In augustus 2016 vond er echter een zware ontploffing plaats, door kwaad opzet. Onder andere de labo’s voor haaranalyse, verfanalyse en DNA-identificatie raakten volledig vernield. Het gebouw in kwestie was dusdanig instabiel geworden dat renoveren en opnieuw betrekken onmogelijk was. Als noodoplossing werden containerunits geplaatst op de site, een situatie die tot op vandaag onveranderd is gebleven. De werkomstandigheden laten echter te wensen over en voldoen niet meer aan de internationale aanbevelingen voor forensisch onderzoek. Zo zijn er te veel temperatuurschommelingen in de laboratoria, zijn de beveiliging en de brandveiligheid van de site ondermaats en zorgt de gebrekkige infrastructuur voor achterstand inzake digitalisering van de werkprocessen.
Nieuwbouw om verdere groei mogelijk te maken
Ondertussen is het werkdomein van het NICC nog verder uitgebreid en het aantal forensische onderzoeken in de labo’s verdubbeld ten opzichte van vier jaar geleden. Daarom werden eerder middelen vrijgemaakt om het NICC verder te laten uitgroeien en de onderzoekscapaciteit fors op te drijven. Eind 2021 waren er 163 mensen in dienst en intussen is dit opgelopen tot 182. Het aantal medewerkers moet de volgende jaren nog verder aangroeien. De gebrekkige staat van de site in Neder-over-Heembeek staat echter een verdere uitbouw van het NICC in de weg.
Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne ijvert al langer voor een nieuw gebouw met moderne infrastructuur, zodat het NICC maximaal kan groeien en Justitie nog beter kan bijstaan met de jarenlang opgebouwde wetenschappelijke expertise. De Regie der Gebouwen en Justitie onderzochten de afgelopen jaren meerdere pistes. Uit de verschillende onderzoeken kwam het behoud van de locatie, maar met een gloednieuw gebouw, als meest geschikte oplossing naar voor.
Vrijdag werd het plan van minister Van Quickenborne en staatssecretaris Mathieu Michel goedgekeurd tijdens de ministerraad. De nieuwbouw zal voldoen aan alle internationale standaarden voor laboratoria, energieneutraal zijn en conform alle veiligheidscriteria. De bestaande panden zullen gefaseerd afgebroken en heropgebouwd worden, zodat de continuïteit van het NICC gegarandeerd blijft. De kostprijs wordt geraamd op ruim 75 miljoen euro en de ingebruikname voorzien voor midden 2027. De volgende stap is het uitschrijven van een overheidsopdracht via een mededingingsprocedure.
Vincent Van Quickenborne, minister van Justitie: “Het NICC is een van de belangrijkste partners van politie en Justitie. Hun expertise en gedegen werk heeft al tot ontzettend veel doorbraken geleid in gerechtelijke onderzoeken. Maar de staat van de gebouwen in Neder-over-Heembeek laat volledig te wensen over en is een land zoals België onwaardig. Het staat een verdere groei van het NICC in de weg. Er is in het verleden te veel getalmd in dit dossier. De mensen van het NICC vragen al jaren terecht om schot in de zaak te brengen. Ik ben blij dat er nu een doorbraak is. Op termijn moet dit het NICC in staat stellen om Justitie nog beter te ondersteunen met al zijn expertise.”
Mathieu Michel, staatssecretaris voor Regie der gebouwen: “Investeren in state-of-the-art infrastructuur voor onze opsporings- en veiligheidsdiensten is één van mijn prioriteiten. Door het NICC in moderne gebouwen onder te brengen, wil ik hen de nodige middelen geven om de misdaad te bestrijden. Voor de bouw van een nieuw gebouw is iets meer dan 70 miljoen euro uitgetrokken. Het gebouw zal niet alleen voldoen aan de veiligheidsnormen, maar zal ook een beperkte impact hebben op het milieu. Het zal de CO2-uitstoot voor verwarming, warm water en elektriciteit verminderen en de toekomstige INCC-laboratoria zullen voldoen aan de eisen van Quasi- Energie neutraliteit.” Dr Pierre Van Renterghem, directeur-generaal NICC:“Dr. Pierre Van Renterghem, directeur-generaal van het NICC: “De huidige gebouwen van het NICC hebben duidelijk hun limiet bereikt. Dit bemoeilijkt ons werk elke dag opnieuw en zet de toekomstige ontwikkeling van het instituut zwaar onder druk, terwijl wij ons net in een groeifase bevinden dankzij de steun van de minister van Justitie en de federale regering. We verwachten nog extra personeel om het instituut te versterken en te werken aan meerdere projecten op het gebied van criminalistiek en criminologie. Tegelijkertijd gaat het dagelijkse werk in een steeds hoger tempo door. Het aantal forensische expertises is in vier jaar tijd verdubbeld. Met deze beslissing om ons uit te rusten met nieuwe infrastructuur, sluiten we het jaar 2022 af met spannende vooruitzichten voor het NICC. In 2027 zullen al mijn collega’s eindelijk in optimale omstandigheden kunnen werken om de wetenschap meer dan ooit ten dienste van justitie te stellen.”