Snelle justitie

1.400 nieuwe talenten bij justitie om de achterstand weg te werken 

Justitie heeft in het verleden veel moeten besparen, ook op personeel. Hierdoor werden de diensten en entiteiten binnen justitie onvoldoende versterkt waardoor de werking in het gedrang kwam en de werklast voor het personeel te hoog werd. Daar komt nu verandering in. Er wordt sterk geïnvesteerd in extra personeel bij de verschillende onderdelen van het justitieapparaat. Er wordt 46 miljoen voorzien voor extra magistraten en ondersteunend personeel bij de rechterlijke orde. Die investering is goed voor 827 extra mensen. Bij het gevangenispersoneel komen 199 extra voltijdse equivalenten. Bij de Veiligheid van de Staat komen er tegen 2022 270 mensen bij. De FOD Justitie en de verschillende ondersteunende diensten zullen kunnen rekenen op 105 extra mensen. Tegen eind 2022 zullen in totaal 1.401 extra mensen aan de slag kunnen bij justitie. 

De personeelsversterking bij de rechterlijke orde heeft betrekking op de hoven en rechtbanken, het Openbaar Ministerie en de entiteit Cassatie. Van de 827 nieuwe mensen zullen er 116 magistraten zijn. Daarnaast wordt voorzien in ondersteunend personeel met de nodige expertise zoals 67 referendarissen, 106 parketjuristen, 36 criminologen, 113 griffiers en vele honderden gerechtspersoneelsleden. Referendarissen zijn juristen die aangeworven worden om raadsheren en rechters bij te staan met opzoekingswerk, voorbereiding van dossiers, etc. Parketjuristen verlenen deze ondersteuning aan parketmagistraten. Na 2 jaar ervaring en mits een aantal voorwaarden kunnen parketjuristen bepaalde bevoegdheden van parketmagistraten uitvoeren. Deze mensen geven belangrijke ondersteuning aan de magistraat. Referendarissen en parketjuristen nemen zoveel mogelijk voorbereidende taken uit handen van de magistraat zodat hij/zij zich kan focussen op de kerntaken en meer dossiers kan behandelen. Bovendien is gebleken dat het statuut van referendaris of parketjurist een ideale aanloop is om later door te stromen naar een job als magistraat. Criminologen worden voornamelijk ingezet ter ondersteuning van de behandeling van dossiers rond intrafamiliaal geweld en bij het uitrollen in gans het land van het lik-op-stuk beleid (naar Limburgs voorbeeld) om criminaliteit sneller op te sporen en te veroordelen.  ==> vervangen door tabel?   Hierna zou ik op een onderliggende pagina plaatsen genaamd snelle justitie.  

Om de grote gerechtelijke achterstand binnen een aantal rechtscolleges weg te werken, wordt extra personeel voorzien. Vooral in Brussel (het Hof van Beroep en het Arbeidshof) zijn er grote achterstanden weg te werken. Hiervoor worden 15 extra krachten aangeworven. Bovendien worden de hoven en rechtbanken steeds meer geconfronteerd met uitzonderlijke en complexe zaken vanuit het federaal parket. Dit zet de normale capaciteit van de rechtbanken onder druk. Er worden 35 extra mensen voorzien hiervoor. De investering voor beide versterkingen bedraagt 3,3 miljoen euro. Het extra personeel dat nodig is om het proces van de aanslagen van 22 maart te voeren, wordt apart gefinancierd. 

Er zullen ook gevolgen zijn voor andere sectoren. Bedrijven in moeilijkheden die voor de crisis gezond waren, moeten geholpen worden om het faillissement te vermijden. Daarvoor werd de wetgeving op de gerechtelijke reorganisatie reeds gewijzigd en worden de ondernemingsrechtbanken nu versterkt. Ook de arbeidsrechtbanken zullen meer mensen moeten bijstaan in onder meer gevallen van collectieve schuldenregeling, herstructureringen van ondernemingen of het beëindigen van contracten wegens overmacht. Ook hier moeten we voorbereid zijn om mensen snel en menselijk bij te staan. Daarom versterken we de arbeids- en ondernemingsrechtbanken met 16 rechters, 21 referendarissen, 16 griffiers en 32 assistenten. Bemiddeling kan in dit soort zaken vaak sneller tot een oplossing leiden die aanvaardbaar is voor elke partij. Daarom vullen we deze versterking aan met 8 magistraten en 8 griffiers die deze alternatieve vorm van geschillenbeslechting bij deze rechtbanken moeten organiseren. 
 

Bij de entiteit Hof van Cassatie, het hoogste rechtscollege van België, kampt men al jaren met een tekort aan mankracht. Het tekort aan advocaten-generaal werd noodgedwongen opgelost met delegaties vanuit andere rechtsmachten. Nu komt er een permanente versterking. Het aantal referendarissen bij Cassatie wordt verhoogd. Daarnaast wordt de steundienst bij Cassatie versterkt. Deze versterking moet bijdragen om de doorlooptijden te verkorten, de vertalingen te versnellen en de entiteit Cassatie klaar te maken voor het verzelfstandigd beheer. Hiervoor wordt 0,93 miljoen euro uitgetrokken en 9 nieuwe mensen aangetrokken, waaronder 2 voor de positie van advocaat-generaal. 

We willen de weg naar het verzelfstandigd beheer van rechtbanken en parketten verderzetten. Autonomie betekent dat de entiteiten zelf zullen instaan voor hun eigen beheer. Dit vergt structuur en ondersteuning van mensen die andere vaardigheden hebben dan ‘recht spreken’. In elke rechtbank, hof van beroep, parket is er momenteel al een directiecomité. In de toekomst zullen de directiecomités zelf verantwoordelijk zijn voor hun beleid, voor hun HR, voor het opmaken van beheersplannen waarin ze hun behoeften voorzien en doelstellingen plannen. Om deze nieuwe bevoegdheden uit te oefenen naast de andere taken worden eindelijk managers – beleidsondersteuners aangeworven. Er komt een manager voor elk directiecomité van de zetel (39 managers en 6 medewerkers voor de grootste entiteiten) en voor elk directiecomité van de parketten (25 managers).  

Om de Colleges van Hoven en Rechtbanken en het Openbaar Ministerie te ondersteunen bij het finaliseren van de werklastmeting wordt bij beide een senior expert aangesteld om de metingen en het veranderingstraject te begeleiden. 

We investeren meer in opleiding en continue vorming van magistraten en gerechtspersoneel. Onder meer rond seksueel geweld en cybercriminaliteit geven we extra opleidingen. Daarom versterken we het Instituut voor Gerechtelijke Opleiding qua personeel (€390.000) en voorzien we meer werkingsmiddelen (1,2 miljoen euro). 

Om van justitie een aantrekkelijke werkgever te maken, is er om te beginnen nood aan een goed en performant HR-beleid. We versterken daarom de stafdienst Personeel en Organisatie binnen Justitie met 20 mensen en investeren in management- en monitoringtools (0,9 miljoen euro). Bij het overheidsselectiebureau Selor voorzien we 7 extra mensen met de nodige expertise om de rekrutering van de meer dan 1.400 nieuwe mensen bij justitie in goede banen te leiden. Daarnaast wordt er ook 200.000 euro uitgetrokken voor een employer branding campagne die justitie mee in de markt moet zetten als aantrekkelijke werkgever. 

De verwerking en betaling van facturen wordt geprofessionaliseerd en gedigitaliseerd. De stafdienst Begroting en Beheerscontrole van de FOD Justitie zal deze taken overnemen van de rechterlijke orde en het gevangeniswezen. Het gaat respectievelijk om 36.000 en 55.000 facturen per jaar. Om te zorgen voor een snel en performant budgetbeleid worden 11 extra mensen aangeworven bij deze dienst. 

Het personeel van de structureel onderbemande ICT-dienst wordt tegen eind 2022 met 43 mensen uitgebreid tot 158 mensen. Goed voor een investering van 2 miljoen euro. Het Belgisch Staatsblad moet de overgang maken van een traditioneel publicatiemedium naar een gebruiksvriendelijk digitaal platform. Dit betekent zowel een omschakeling in de aanvoer van gegevens, in de verwerking ervan en in de uitvoer via officiële en niet-officiële media. Om deze overgang in goede banen te leiden zal ook deze dienst tegen eind 2022 versterkt worden met 8 extra mensen waaronder 3 ICT’ers.  

Om justitie sneller, menselijker en straffer te maken, zitten heel wat wetgevende projecten in de pijplijn. Onder meer inzake de digitalisering van de rechterlijke macht, de hervorming van de juridische beroepen en de beheersautonomie van de rechterlijke macht.  De invoering van het klachtenrecht voor gedetineerden vraagt ook meer ondersteuning van juristen. Het Directoraat-generaal Wetgeving binnen de FOD staat in voor het uitwerken en opvolgen hiervan. Om dit goed te laten verlopen, voorzien we 8 extra mensen. 

Ter ondersteuning van het Openbaar Ministerie wordt geïnvesteerd in het digitaal inningsplatform Crossborder. Er worden 45 extra mensen voorzien om de verwerkingscapaciteit inzake verkeers- en andere boetes significant op te trekken. Zo zullen ook de tolerantiemarges en quota’s voor verkeersboetes kunnen verdwijnen. 
 

Ook bij het gevangeniswezen investeren we in meer personeel en meer opleiding. In totaal versterken 199 nieuwe mensen het gevangeniswezen. Investeringen in onder meer de psychosociale diensten en geïnterneerdenzorg komen verder aan bod. De dienst integrale veiligheid wordt versterkt met als doel de gedetineerden veroordeeld wegens terrorisme en feiten van radicalisme/extremisme beter op te volgen. Hiervoor voorzien we 22 lokale safety en security coördinatoren. Deze profielen zorgen voor een betere risicotaxatie en informatie-uitwisseling met de veiligheids- en inlichtingendiensten. Ze spelen een belangrijke rol in de nieuw op te richten penitentiaire Lokale Integrale Veiligheidscellen (LIVC’s). De eerste vier penitentiaire LIVC’s gaan dit jaar van start om in 2022 uit te breiden naar alle gevangenissen. Om de uitvoering van de masterplannen en het onderhoud van de bestaande gevangenissen te garanderen, wordt de dienst Infrastructuur versterkt. Daarnaast versterken we ook nog diverse ondersteunende diensten in functie van een modern beleid inzake detentie, digitalisering en budget. 

We investeren ook in het huidige gevangenispersoneel. De jobinvulling van penitentiair bewakingsassistent legt momenteel een groot accent op veiligheid. Er is een toenemende verwachting om gedetineerden ook meer te begeleiden tijdens hun detentie om zo de integratie in de maatschappij te verbeteren en de kans op recidive te verminderen. Dit vraagt meer specialisatie van het personeel. Daarom zal in de toekomst een onderscheid gemaakt worden tussen functies gericht op veiligheidsopdrachten (veiligheidsassistent) enerzijds en functies gericht op begeleidingsopdrachten (detentiebegeleider) anderzijds. Voor beide functies zal een aangepast opleidingsprogramma uitgewerkt worden. Voor deze opleidingen die in het voorjaar van 2022 van start gaan, trekken we 700.000 euro uit. Al jaren zijn er structurele tekorten en leveringsproblemen op het vlak van uniformkledij voor het penitentiair bewakend personeel. We voorzien een eenmalige budgetverhoging in 2021 om nieuwe, moderne uniformen aan te schaffen en voorzien hiervoor 3 miljoen euro. Vanaf 2022 wordt het uniformbudget structureel verhoogd met 500.000 euro. 

Digitale transformatie van justitie 

Justitie heeft in ons land de trein van de digitalisering volledig gemist. Verschillende digitaliseringsprojecten in het verleden mislukten. Daar komt nu verandering in. In het kader van het Europese relancefonds (Recovery and Resilience Facility – RRF) wordt deze legislatuur 137 miljoen euro geïnvesteerd in de digitalisering van justitie, gespreid over de periode 2021-2026. Daarvan is 102 miljoen euro voorzien voor de digitalisering van de rechterlijke orde. Daarnaast worden ook de ICT-budgetten opgetrokken met 30 miljoen euro tegen 2022. Daarnaast worden ook de ICT-budgetten opgetrokken met 30 miljoen euro tegen 2022 naar 70 miljoen. 

We willen de digitalisering van onderuit begeleiden. Daarom worden 7 ICT-experts uit de verschillende entiteiten en diensten samengebracht in een digitale cockpit om dit in goede banen te leiden: de Digital Transformation Office. Zij kennen de noden van hun organisatie en staan stevig met de voeten in het terrein. Er worden ook extra ICT-medewerkers aangetrokken om zo de onderbemande ICT-dienst van Justitie uit te breiden van 115 medewerkers naar 158 mensen. Voor deze personeelsinjectie wordt 2 miljoen euro voorzien. 

Met deze equipe zullen we de 5 stappen van het digitaal transformatieplan uitvoeren.  

De eerste stap is om te zorgen voor modern materiaal als basis van een gebruikersgestuurde aanpak. Met de eerste levering van nieuwe laptops in april is deze operatie al volop gestart. Tegen eind volgend jaar moeten er 18.000 laptops geleverd zijn. Er wordt ook voorzien in andere toebehoren zoals tweede schermen en desktops waar nodig. Om ervoor te zorgen dat de medewerkers nooit met materiaal moeten werken dat ouder is dan 5 jaar, wordt het budget hiervoor opgetrokken naar 10,5 miljoen euro. Om videozittingen mogelijk te maken, wordt jaarlijks 1 miljoen euro geïnvesteerd in het nodige materiaal om zittingszalen uit te rusten. 

Er wordt 10 miljoen euro voorzien om te investeren in reguliere software. Met name het Office 365-pakket waarbij alle mensen binnen justitie zullen beschikken over een digitale collaboratieve werkomgeving. Tegelijk wordt ook de achterliggende backoffice vernieuwd in lijn met dit pakket. 

De tweede stap is om te zorgen voor een digitaal dossier. Vanuit het RRF-fonds wordt hiervoor in de periode 2021-2022 10,5 miljoen euro voorzien. Voor het invoeren van een voor de rechterlijke orde op maat gemaakte viewer-module voor het digitaal dossier werd 2,45 miljoen euro regulier budget voorzien. 

Met de derde stap linken we alle bestaande databanken met het digitaal dossier en digitaliseren we deze waar nodig. Hiervoor zijn tot eind 2022 21,6 miljoen euro aan RRF-middelen uitgetrokken. Daarnaast worden er in dezelfde periode ook reguliere middelen vrijgemaakt voor deze stap. Zo wordt 2 miljoen euro voorzien voor het opbouwen van een digitale databank met alle vonnissen en arresten voor alle hoven en rechtbanken. En voor de verdere digitalisering en het toegankelijker maken van het centraal strafregister is 1 miljoen euro uitgetrokken. 

De vierde stap zal zijn om met Just-on-Web één digitale toegangspoort te creëren tot de vernieuwde digitale justitie. Een uniek platform waarop burgers, advocaten, ondernemingen gerechtsdeskundigen en anderen terecht kunnen voor alle diensten en vragen binnen justitie. In 2022 is hiervoor al 1,6 miljoen euro voorzien. De verdere uitwerking van deze stap zal vooral met middelen van de periode 2023-2024 gefinancierd worden. 

Voor de vijfde stap moeten er geen middelen vrijgemaakt worden. Integendeel. De investeringen in de voorgaande stappen moeten het vliegwiel van de terugverdieneffecten op gang brengen. Zo kan een digitale transformatie al een besparing van 10 miljoen euro per jaar op portkosten van papieren briefwisseling opleveren. De digitalisering zal ook een efficiëntere inning van boetes mogelijk maken. En de koppeling aan de systemen van de fiscale administratie zal voor betere opsporing van criminele gelden en een performantere strafuitvoering zorgen.  

Ook in de gevangenissen wordt volop ingezet op digitalisering. Er wordt 6 miljoen euro voorzien voor een nieuw en performanter digitaal platform. Dit moet een dossierbeheersysteem worden dat informatie bijhoudt van opsluiting tot vrijlating en multidisciplinair werken met de verschillende betrokken diensten toelaat in het kader van een zinvolle detentie. Daarnaast zal er ook een digitaal platform uitgebouwd worden waarmee gevangenen o.a. de mogelijkheid krijgen om vanuit hun cel opleidingen te volgen om hen zo voor te bereiden op een betere re-integratie. Hiervoor zijn tot eind 2022 7 miljoen aan RRF-middelen uitgetrokken.  

Nieuwe en moderne gebouwen 

De investeringen in moderne gerechtsgebouwen en gevangenissen gebeurt door de Regie der Gebouwen. In overleg met deze dienst, de bevoegde staatssecretaris Michel en de colleges, werken we een nieuw masterplan gerechtsgebouwen uit tegen de budgetopmaak 2022. Onder meer de renovatie van het Brusselse Justitiepaleis zal hierin een belangrijk element zijn. 

Het bestaande masterplan gevangenissen wordt verdergezet. De bouw van de gevangenissen van Haren en Dendermonde is volop aan de gang en de gedetineerden zullen in het najaar 2022/begin 2023 naar deze nieuwe gevangenissen overgebracht worden. De DBFM-procedure voor de nieuwe gevangenis van Antwerpen die de oude gevangenis van Antwerpen in de Begijnenstraat zal vervangen is volop aan de gang en de eerste steen zal nog deze legislatuur gelegd worden. Ook de procedures voor de gevangenissen van Vresse en Leopoldsburg zijn opgestart. Daarnaast zetten we in op diversificatie van de gevangeniscapaciteit met transitiehuizen en detentiehuizen. Plus 3 nieuwe FPC’s die worden voorbereid: Aalst, Waver en Paifve.Er worden ook 3 nieuwe Forensische Psychiatrische Centra voorbereid in Aalst, Waver en Paifve. 

Het onderhoud van deze gebouwen is wel voor rekening van justitie. Ook op dit vlak kent de rechterlijke orde en het gevangeniswezen al decennialang een structurele onderfinanciering. Het onderhoud van de gebouwen en de veiligheidsinstallaties kon de voorbije jaren slechts gedeeltelijk opgenomen worden. Er was onvoldoende geld voorzien om alle energiefacturen en onderhoudscontracten te betalen. Daarom wordt jaarlijks 6 miljoen euro extra uitgetrokken om het onderhoud en de beveiliging van de gerechtsgebouwen terug op niveau te brengen. Voor de gevangenissen wordt 8 miljoen euro voorzien.